Karabuğday, isminde buğday kelimesi bulunmasının aksine tahıl değildir. Kuzukulağıgiller familyasına ait Asya kökenli bir bitki olan karabuğdayın kullanımı glutensiz beslenme vurgusu ile beraber dünya çapında giderek artmaktadır. 

Teknik olarak meyve tohumu olmasına rağmen, kullanımı tahıllara benzerdir. Karabuğday protein, diyet lifi, lipit, polifenol, vitamin ve mineraller olmak üzere çeşitli besin öğeleri ve bileşenler içerir. 

Dengeli amino asit bileşimine sahiptir. Bu da karabuğdayı biyolojik değeri yüksek bir besin yapar. Karabuğdayda bulunan lizin, treonin, triptofan ve kükürtlü amino asitler gibi bazı esansiyel amino asit miktarları buğdaya göre daha yüksektir. Baklagiller için metiyonin ve sistein içeriği yüksek olan karabuğday iyi bir tamamlayıcı protein kaynağıdır. Karabuğdaydaki proteinler globülin ve albümin proteinlerinden oluşur. Çölyak hastalığında toksik olan prolamin proteinlerinden fakirdir. Bu nedenle, gluten yapısı oluşmadığı için karabuğday glutensizdir ve çölyak hastaları için uygun bir besindir.

Karabuğday, tahıllardan daha iyi magnezyum, potasyum, fosfor, çinko, manganez ve bakır kaynağıdır. Özellikle B1, B2, B3, B5 ve B6 vitaminleri dahil olmak üzere B grubu vitaminleri ve E vitamini içerir. Toplam yağ asidi miktarının ise çoğunluğunu doymamış yağ asitleri oluşturur. Aynı zamanda, düşük glisemik indekse sahiptir.

Antioksidan aktivitesine katkı sağlayan çeşitli bileşenler özellikle yüksek miktarda rutin ve kuersetin içerir. Karabuğday filizlerinde ise fenolik bileşiklerin artması ile antioksidan aktivite önemli ölçüde daha fazladır.  

Çeşitli çalışmalarda karabuğdayın faydaları değerlendirilmiştir. Bunlar arasında kolesterol düşürücü, kabızlık önleyici, antidiyabetik, antiinflamatuvar ve yüksek kan basıncını önleyici etkiler yer alır. Karabuğdayın prebiyotik özellikte olması ise bağırsak mikrobiyotasını destekleyici niteliktedir. 

Karabuğday, immünoglobulin E (IgE) aracılı gıda alerjisine neden olabilir. Dolayısyla tüketiminde dikkatli olmak gerekir.

Karabuğday; çiğ karabuğday ve kavrulmuş karabuğday olarak iki haliyle satılmaktadır. Çiğ karabuğday hasat edildikten sonra kabuğu soyulur ve tüketiciye sunulur. Kokusu yoktur. Kavrulmuş karabuğday, kabuğu soyulduktan sonra kavrulur. Kendine has bir kokusu vardır. Aynı şekilde çiğ karabuğday unu koku içermez ancak kavrulmuş karabuğday unu koku içerebilir.

Karabuğday ülkemizde aynı zamanda greçka olarak da anılmaktadır. 

Karabuğday Nasıl Tüketilir?

Karabuğday haşlanarak, karabuğday salatası olarak tüketilebilir. 

Karabuğday pilavı yapılabilir.

Karabuğday fermante edilerek karabuğday ekmeği yapılabilir. 

Karabuğday çorbası yapılabilir. 

Pirinç ve bulgur kullandığınız her yerde alternatif olarak karabuğdayı kullanabilirsiniz.

Karabuğday, hem besleyici değeri yüksek gıda hem de sağlığı geliştirici bileşikleri içermesinden dolayı fonksiyonel gıda olarak kabul görmektedir. Sağlıklı bir besini sofralarına eklemek isteyenler için kaliteli bir seçenektir. 

KAYNAKLAR

Sytar O, Biel W, Smetanska I, Brestic M. Bioactive Compounds and Their Biofunctional Properties of Different Buckwheat Germplasms for Food Processing. In Buckwheat Germplasm in the World. Academic Press. 2018: pp. 191-204.

Gimenez-Bastida JA, Zielinski H. Buckwheat as a functional food and its effects on health. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 2015;63(36):7896-7913.

Kreft M. Buckwheat phenolic metabolites in health and disease. Nutrition research reviews. 2016;29(1):30-39.

Heffler E, Pizzimenti S, Badiu I, Guida G, Rolla G. Buckwheat allergy: an emerging clinical problem in Europe. J Allergy Ther. 2014;5(2):168.