Susam nedir?

SUSAM 

Susam, Afrika ve Asya'nın tropikal bölgelerinde yetiştirilen bir bitkidir. Türüne göre beyaz, sarı, siyah, gri, kahverengi ve kırmızı gibi renklerde olabilir. Susam, insanlık tarihinin en eski yağlı tohumlardan biri olarak kabul edilir. Diş ağrılarını hafiflettiği, enerji verdiği, yaşlanmayı önlediği ve vücudu rahatlattığı düşünülen susamın tıbbi özelliği ilk olarak MÖ 8. yüzyılda Çin ve Hindistan'da keşfedilmiştir. Susam tohumunun olgunlaştıktan sonra patlayarak açılması masallarda ‘Açıl Susam Açıl’ sihirli sözü ile de karşımıza çıkmıştır. Geçmişten günümüze gelen susam tohumu bize neler sunuyor? 

Susamın İçeriği

Susam tohumları %50 yağ, %25 protein ve geriye kalan kısmı karbonhidrat, diyet lifi, vitaminler, mineraller ve fitokimyasallardan oluşur.  Yağ içeriği oleik asit, linoleik asit olmak üzere doymamış yağ asitleri bakımından zengindir. Susamın içeriğinde yağda çözünen antioksidan E vitamini bulunur. Ayrıca antioksidan özelliği olan selenyum minerali de susam tohumunda yer almaktadır. Sesamin, sesamol, sesaminol ve sesamolin olmak üzere lignanlar susam içeriğinde öne çıkmaktadır. 

Susamın Faydaları

Susamın içeriğinden dolayı (özellikle lignan içeriği) sağlığı geliştirici etkilerinden bahsedilmektedir. Susamın bağışıklık sistemini destekleyici, antioksidan ve antikanser özelliklere sahip olduğu vurgulanabilir. Anti-inflamatuar özelliğinden dolayı diyabet, osteoartrit, obezite, inflamatuar bağırsak hastalıkları ve nörodejeneratif hastalıklar gibi kronik inflamasyon ile ilişkili hastalıklarda susam tüketimi faydalı olabilir. Ayrıca susam tüketiminin vücut yağ yüzdesini azalttığı, kan basıncını düşürdüğü ve kan lipid profilini iyileştirerek kalp damar sağlığını koruyucu nitelikte olduğu belirtilmektedir. Bunlara ek olarak, bazı bireylerde susam alerjisi görülebilir. 

Sonuç olarak, susam tohumu dünya çapında çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Genellikle ekmek, simit ve galeta gibi hamur işlerinin yanı sıra susam yağı, susam tohumu filizleri, susam ezmesi ve tahin olarak tüketilmektedir. Afrika’da ise susamın yapraklarının da yenildiği görülmektedir. Olumlu sağlık etkileri dikkate alındığında sınırlı olan susam tüketimine yönelik seçenekler geliştirilmelidir. Örneğin; salatalarda susam tohumu veya susam yağı kullanılması pratik bir seçenek olabilir. 

Uzm. Dyt. Seda Kermen

KAYNAKLAR

Namiki M. Nutraceutical functions of sesame: a review. Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 2007;47(7):651-673.

Raeisi-Dehkordi H, Mohammadi M, Moghtaderi F, Salehi-Abargouei A. Do sesame seed and its products affect body weight and composition? A systematic review and meta-analysis of controlled clinical trials. Journal of Functional Foods. 2018;49:324-332.

Wu MS, Aquino LBB, Barbaza MYU, Hsieh CL, Castro-Cruz D, Kathlia A, et al. Anti-inflammatory and anticancer properties of bioactive compounds from Sesamum indicum L.—A review. Molecules. 2019;24(24):4426.